Kiedy można wyłączyć rękojmię przy sprzedaży auta?

Wchodząc na mojego bloga, nietrudno się domyślić, że jako radca prawny specjalizuję się w prawie motoryzacyjnym. Większość opublikowanych dotychczas wpisów poświęciłem kwestii rękojmi przy sprzedaży samochodów. Jak się okazuje – to nadal nie koniec! Instytucja ta unormowana jest na gruncie Kodeksu Cywilnego (dalej: KC). Wiele reguł i jeszcze więcej wyjątków sprawia, że można o niej mówić i mówić (albo raczej pisać i pisać). 🙂

Zapewniam Cię, drogi Czytelniku, że temat rękojmi jest tak szeroki, jak wybór marek i modeli samochodów na rynku. A skoro już przy tym jesteśmy… Zapraszam Cię do lektury artykułu, w którym opowiem o tym, kiedy można wyłączyć rękojmię przy sprzedaży auta. Dowiesz się z niego także, czy zawsze to wyłączenie będzie skuteczne.

Obiecuję, że znajdziesz w nim same konkrety! 🙂

Jeśli interesuje Cię ten temat, z pewnością zaciekawi Cię również: Rękojmia i gwarancja samochodu – kiedy można z nich korzystać?

W ramach przypomnienia – ogólne informacje na temat rękojmi przy sprzedaży aut

Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego za wady rzeczy sprzedanej. Na jej podstawie można kierować do sprzedającego (co do zasady) cztery roszczenia: o obniżenie ceny, naprawę, wymianę rzeczy na nową – wolną od wad oraz odstąpienie od umowy. Rękojmia obowiązuje co do zasady przez 2 lata, od chwili wydania towaru.

Modyfikacja odpowiedzialności z tytułu rękojmi

Ogólne reguły dotyczące rękojmi co do zasady mogą być modyfikowane przez przepisy szczególne lub też przez same strony w umowie. Jest to możliwe m.in. na podstawie art. 558 KC:

§ 1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.

Z przepisu tego wynika, że modyfikacja postanowień umownych może polegać na rozszerzeniu odpowiedzialności sprzedawcy. Możliwe jest też jej ograniczenie lub całkowite wyłączenie – o tym poniżej.

Status kupującego a modyfikacja rękojmi

Kiedy można ograniczyć lub wyłączyć rękojmię przy sprzedaży auta? To zależy przede wszystkim od statusu kupującego

Legalność skrócenia terminu obowiązywania rękojmi samochodu zasadniczo zależy od tego, w jakiej roli występuje strona kupująca – czy jest nabywcą profesjonalnym czy konsumentem. Ponadto od początku 2021 roku w polskim porządku prawnym funkcjonuje dodatkowy podmiot, nazywany przedsiębiorcą na prawach konsumenta. Nie ukrywam, że w praktyce wiąże się to często z nowymi problemami. Nowy status, pod którym może funkcjonować kupujący generuje nowe problemy. W tym miejscu warto krótko wyjaśnić różnicę między konsumentem a przedsiębiorcą na prawach konsumenta.

Konsument

Kupujący jest konsumentem przede wszystkim wtedy, gdy nabywa rzecz w celu niezwiązanym bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową (tzw. „zakup prywatny”).

Przedsiębiorca na prawach konsumenta

Natomiast „przedsiębiorca na prawach konsumenta”  to osoba fizyczna, w tym strona umowy spółki cywilnej, nawet gdy zawiera umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą (tzw. „zakup firmowy”), gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (art. 556⁴ Kodeksu cywilnego).

Jeżeli więc indywidualny przedsiębiorca nie jest specjalistą w branży motoryzacyjnej (co w pierwszym rzędzie można zweryfikować w oparciu o kod PKD jego działalności), a samochód nabywa on np. w celu wożenia towarów lub na dojazdy do swoich klientów (nie w celu odsprzedaży swoim klientom), to jest on traktowany jako konsument.

Kiedy można całkowicie wyłączyć rękojmię przy sprzedaży auta?

Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Jeśli zatem sprzedawca poinformował Cię o wadzie samochodu, a mimo to zdecydowałeś się go zakupić, nie będziesz mógł od niego dochodzić roszczeń z tego tytułu.

Kiedy ograniczenie lub wyłączenie rękojmi w umowie sprzedaży auta będzie bezskuteczne?

Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne w dwóch przypadkach:

• jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym, a więc
• jeśli kupujący to konsument, a ograniczenie lub wyłączenie rękojmi nastąpiło z naruszeniem przepisów szczególnych, które to dopuszczają.

Pierwszy przypadek nie wymaga dłuższego wyjaśnienia, chodzi bowiem o sytuację, kiedy sprzedawca celowo ukrył wadę przed kupującym. Z kolei gdy kupującym jest konsument, wówczas modyfikacja rękojmi jest dopuszczalna jedynie, jeśli następuje na jego korzyść. Tylko wyjątkowo można rękojmię ograniczyć lub wyłączyć, jeśli przepisy szczególne przewidują taką możliwość. Np. skrócenie terminu rękojmi przy sprzedaży używanych rzeczy ruchomych, o czym jeszcze wspomnę. Wynika to ze szczególnego statusu konsumenta, który – jako podmiot nieprofesjonalny – w „starciu” z przedsiębiorcą jest na zdecydowanie słabszej pozycji.

O ile można skrócić termin obowiązywania rękojmi przy sprzedaży samochodów?

Co do zasady ograniczenie może nastąpić w dowolny sposób, nawet do 1 miesiąca czy 1 tygodnia.

Natomiast gdy kupującym jest konsument – tak jak wspominałem wyżej – dopuszczalne są ograniczenia tylko przewidziane w ustawie. Przykładem może być skrócenie czasu obowiązywania rękojmi w przypadku sprzedaży ruchomych rzeczy używanych, np. samochodu czy motocykla. Jest to jak najbardziej możliwe, jednak nie mniej niż do 1 roku od daty wydania samochodu (art. 568 § 1 KC). Wymaga też wyraźnego i zgodnego ustalenia obydwu stron transakcji. W takim wypadku umowa sprzedaży samochodu używanego powinna zawierać jednoznacznie brzmiący punkt, np. „Rękojmia za wady fizyczne przedmiotu sprzedaży zostaje skrócona do 1 roku”.

Umowa a faktura VAT

Często zdarza się, że strony nie zawierają umowy sprzedaży samochodu, ponieważ sprzedawca wystawia fakturę VAT. Wówczas należy pamiętać, że aby skrócenie terminu rękojmi było skuteczne – obie strony powinny na niej złożyć swój podpis. W przeciwnym wypadku, faktura VAT – mimo adnotacji o ograniczeniu prawa rękojmi – będzie jedynie jednostronnym oświadczeniem woli sprzedającego i w praktyce nie będzie wywierała skutków prawnych w razie ewentualnego sporu na tym polu.

Kiedy można wyłączyć rękojmię przy sprzedaży auta? Podsumowanie

Modyfikacja odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest jak najbardziej możliwa. Co do zasady sprzedawca jest z niej zwolniony, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Rękojmię można też ograniczyć lub wyłączyć umownie. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy modyfikacje w tym zakresie będą bezskuteczne – ze względu na celowe zatajenie wady przez sprzedawcę lub ze względu na szczególny status konsumenta.

Przeczytaj także: Używane auto a rękojmia – czego można żądać, kupując auto z wadą?