Policja jest najbardziej znanym organem, któremu przysługuje prawo do zatrzymania w ramach kontroli drogowej. Co ciekawe, uprawnieni do tego są również funkcjonariusze innych służb. Na przykład: inspektor Inspekcji Transportu Drogowego, funkcjonariusz Straży Granicznej czy Służby Celno-Skarbowej lub funkcjonariusz Straży Miejskiej (Gminnej). W dzisiejszym wpisie skupię się jednak na standardowej i najbardziej znanej sytuacji – gdy zatrzymania dokonuje Policja. Kiedy i w jakich okolicznościach ma ona prawo tego dokonać? Jakie są najważniejsze prawa i obowiązki obu stron oraz – co najważniejsze – co grozi za niezatrzymanie się do kontroli drogowej?
Odpowiadam poniżej.
Sprawdź poprzedni wpis: Odstąpienie od umowy sprzedaży samochodu – w jakim terminie?
Słowem wstępu…, czyli najważniejsze zasady kontroli drogowej
Jeśli masz prawo jazdy, warto byś był(-a) świadom (-a) tych 3 istotnych zasad dotyczących samego zatrzymania:
1. Zatrzymanie może zostać dokonane przez funkcjonariusza na różne sposoby. Zależą one od tego, czy jest on umundurowany oraz jaka jest widoczność drogi.
- Funkcjonariusze UMUNDUROWANI do zatrzymania mogą używać ręki lub tzw. tarczy (często nazywanej też „lizakiem”) – gdy widoczność na drodze jest dostateczna. Jeśli jednak widoczność jest słaba – zatrzymanie może być dokonane za pomocą latarki ze światłem czerwonym lub wspomnianej tarczy (ze światłem odblaskowym lub czerwonym).
- Funkcjonariusze NIEUMUNDUROWANI z kolei nie mogą użyć ręki do zatrzymania – muszą zrobić to za pomocą ww. tarczy lub latarki.
2. Policjant, który jest nieumundurowany może zatrzymać kierującego pojazdem wyłącznie na obszarze zabudowanym.
3. Pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, w którym nie zagraża to bezpieczeństwu ruchu. Jeśli jest to niemożliwe do wykonania w miejscu, w którym znajduje się funkcjonariusz – może on wydać polecenie jazdy za pojazdem policyjnym.
Co grozi za niezatrzymanie się do kontroli drogowej?
Zacznijmy od tego, że niezatrzymanie się do kontroli drogowej może być zakwalifikowane zarówno jako wykroczenie (zagrożone mniej surową karą), jak i przestępstwo. Z pierwszym przypadkiem mamy najczęściej do czynienia, gdy policjant zamierzający przeprowadzić kontrolę porusza się pieszo lub znajduje się w stojącym radiowozie. Wówczas niezatrzymanie się do kontroli drogowej będzie co najwyżej wykroczeniem. Kiedy natomiast będziemy mówić o przestępstwie?
Zgodnie z art. 178b Kodeksu Karnego:
Kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Zatem, niezatrzymanie się do kontroli drogowej będzie przestępstwem, gdy:
- funkcjonariusz porusza się pojazdem jeżdżącym (autem lub motocyklem), pływającym (łodzią) lub latającym (helikopterem lub samolotem),
- wydawane są jednocześnie sygnały dźwiękowe i świetlne,
- kierowca porusza się pojazdem mechanicznym z silnikiem,
- kierowca nie zatrzymuje się niezwłocznie, gdy jest to możliwe.
W takiej sytuacji mamy do czynienia po prostu z ucieczką.
Co nie poprawi Twojej sytuacji?
Surowsza kara za przestępstwo niezatrzymania się do kontroli drogowej grozi kierowcy pojazdu, jeśli:
- pozostaje on pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających (narkotyków, dopalaczy itp.),
- cofnięto uprawnienia do prowadzenia pojazdów,
- porusza się on z nielegalnymi tablicami rejestracyjnymi.
Prawa i obowiązki podczas kontroli
Obowiązki i uprawnienia policjanta
Zacznijmy od obowiązków funkcjonariusza dokonującego kontroli. W pierwszej kolejności jest on zobowiązany podać kontrolowanemu swój stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania, a także legitymację służbową na żądanie kontrolowanego. Jeśli policjant jest nieumundurowany, powinien on okazać nam legitymację służbową bez wezwania.
Co kontrolujący może zrobić/kazać nam wykonać podczas kontroli drogowej?
Uprawnienia przysługujące Policji podczas kontroli drogowej określa art. 129 ustawy Prawo o ruchu drogowym – potocznie nazywanej “kodeksem drogowym”. Funkcjonariusz Policji w szczególności ma prawo nakazać kierowcy wyłączyć silnik pojazdu czy dokonać kontroli jego stanu technicznego. Ponadto – w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa – policjant może wydać nam polecenie opuszczenia pojazdu. W określonych prawem okolicznościach (np. przy przekroczeniu prędkości o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym) ma prawo również zatrzymać kierowcy dokument stwierdzający tego uprawnienia do kierowania pojazdem.
Jeśli chodzi o mniej znane uprawnienia kontrolujących, należy wskazać, że mają oni też prawo do kierowania kontrolowanym pojazdem, jeżeli jest to niezbędne do:
- dokonania sprawdzenia stanu technicznego pojazdu (np. skuteczności działania hamulców),
- sprowadzenia pojazdu w miejsce, w którym nie utrudnia on ruchu ani nie zagraża jego bezpieczeństwu.
Obowiązki kierowcy
Twoim podstawowym obowiązkiem jako kierowcy jest stosowanie się do poleceń, sygnałów i wskazówek wydawanych przez funkcjonariusza. Ponadto podczas zatrzymania jesteś zobowiązany do:
- zatrzymania pojazdu,
- trzymania rąk na kierownicy,
- wyłączenia silnika pojazdu, włączenia świateł awaryjnych – na polecenie kontrolującego,
- niewysiadania z pojazdu – chyba, że zażąda tego kontrolujący.
Uwaga!
Ani kierowca pojazdu, ani jego pasażerowie nie mogą wysiadać z pojazdu podczas kontroli. Jest to możliwe wyłącznie za zezwoleniem kontrolującego.
Niezatrzymanie się do kontroli drogowej – co za to grozi? Podsumowanie
Kontrola drogowa nie musi być związana wyłącznie z popełnieniem wykroczenia drogowego. Często przeprowadza się je również w ramach rutynowych kontroli, na przykład trzeźwości kierowcy. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu będziesz mieć już świadomość najważniejszych zasad obowiązujących podczas zatrzymania. Wierzę, że nie przyjdzie Ci do głowy uciekać przed kontrolą drogową i widmem ewentualnego mandatu – chociaż wiem, że ostatnie podwyżki mrożą krew w żyłach wszystkich kierowców. 😉
